Tydzień na świecie [CYKL #3]

W aktualnym wydaniu cyklu, w którym podsumowujemy najważniejsze wydarzenia ze świata z minionego tygodnia, piszemy między innymi o: starciach pomiędzy Armenią i Azerbejdżanem, a także Kirgistanem i Tadżykistanem, spotkaniach Władimira Putina podczas szczytu Szanghajskiej Organizacji Współpracy w Uzbekistanie czy raporcie amerykańskiego wywiadu, który ma dowodzić, że rosyjskie władze przeznaczyły ponad 300 milionów dolarów na zagraniczne partie polityczne w celu zwiększenia swoich wpływów w ponad 20 państwach. 

Wznowienie walk pomiędzy Armenią i Azerbejdżanem

W poniedziałek (12.09) rozpoczęły się walki pomiędzy wojskami Azerbejdżanu i Armenii. Azerowie podali, że ich armia podjęła działania w związku z ormiańską prowokacją, która polegać miała między innymi na zaminowaniu dróg zaopatrzeniowych, z kolei Ormianie oskarżyli azerskie wojsko o ostrzelanie przygranicznych miast w Armenii z użyciem artylerii oraz dronów. Wiceminister spraw zagranicznych Armenii powiedział w środę (14.09), że istnieje ryzyko, iż walki przerodzą się w wojnę na pełną skalę. Z kolei premier Nikol Paszynian informował, że wojska Azerbejdżanu zajęły część terytorium Armenii, w związku z czym zwróci się on, na podstawie art. 4., do Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym (do której należą Kazachstan, Rosja, Armenia, Kirgistan, Tadżykistan oraz Uzbekistan) o pomoc w przywróceniu integracji terytorialnej. W wyniku starć zginęło co najmniej 105 osób po stronie ormiańskiej oraz 71 po stronie Azerbejdżanu. W czwartek (15.09) poinformowano, że uzgodniono zawieszenie broni, przy czym władze Azerbejdżanu przekazały, że ich strona osiągnęła wszystkie cele w związku z prowokacją strony ormiańskiej. W niedzielę (18.09) do Azerbejdżanu przyleciała Spikerka Izby Reprezentantów USA Nancy Pelosi, która potępiła władze Azerbejdżanu i stwierdziła, że to oni rozpoczęli ten konflikt. Jednocześnie Pelosi zapewniła Armenii wsparcie USA. Armenia i Azerbejdżan od wielu lat toczą spór o region Górskiego Karabachu, który zamieszkany jest przez Ormian, jednak de iure pozostaje częścią Azerbejdżanu. Do ostatnich starć, które ostatecznie przerodziły się w wojnę, doszło w 2020 roku. Wówczas Azerbejdżan podjął próbę odzyskania kontroli nad wspomnianym terytorium. Po sześciu tygodniach walk, w trakcie których Azerowie uzyskali znaczną przewagę i zdobycze terytorialne, podpisano trójstronne porozumienie o zawieszeniu broni. Sygnatariuszami dokumentu są Armenia, Azerbejdżan oraz Rosja, jako gwarant. Zginęło wówczas ponad 6,6 tys. osób.

Wybory parlamentarne w Szwecji. Zwycięstwo koalicji partii prawicowych 

W niedzielę (11.09) w Szwecji odbyły się wybory, które minimalnie wygrała koalicja partii prawicowych. W środę (14.09) porażkę swojej koalicji oficjalnie przyznała szwedzka premier Magdalena Andersson, wywodząca się z partii Socjaldemokratów, i zdecydowała o złożeniu dymisji z pełnionej funkcji. Wszystko wskazuje na to, że koalicja partii prawicowych zdobyła w szwedzkim parlamencie 176 mandatów przy 173, które obejmą przedstawiciele koalicji lewicowej. Partia Socjaldemokratów wciąż pozostanie największym ugrupowaniem w parlamencie, jednak w związku z występowaniem w Szwecji systemu dwublokowego, przedstawiciele wspomnianej partii muszą pogodzić się z porażką. Oczekuje się, że urząd premiera obejmie lider Koalicyjnej Partii Umiarkowanych, Ulf Kristersson, pomimo tego, że najwięcej mandatów po stronie prawicowej najprawdopodobniej zdobyła partia Szwedzkich Demokratów, której program opiera się w szczególności na kwestach antyimigranckich oraz bezpieczeństwa. Kampania wyborcza w Szwecji została zdominowana przez rosnącą falę przemocy w tym kraju, między innymi strzelaniny i porachunki gangów w dużych miastach, kwestie rosnących cen energii, a także polityki imigracyjnej.

Chiński przywódca, Xi Jinping, miał zażądać od wojska ChRL gotowości do przejęcia Tajwanu siłą do 2027 roku 

Wicedyrektor Centralnej Agencji Wywiadowczej (CIA) przekazał, że Xi Jinping miał zażądać od dowodzących chińskiej armii gotowości do przejęcia Tajwanu siłą do 2027 roku, w razie, gdyby była taka potrzeba. Przedstawiciele amerykańskiego wywiadu twierdzą, że Xi chce, aby jego wojsko było gotowe do takiej próby, jednak on sam miał nie podjąć jeszcze ostatecznej decyzji co do ataku. Z kolei szef Połączonych Szefów Sztabów amerykańskiej armii, generał Mark Milley miał już w zeszłym roku przekazać członkom Kongresu USA, że chiński przywódca zlecił armii modernizację w celu przyspieszenia możliwej inwazji na Tajwan z 2035 roku, na 2027. Jednocześnie prezydent Joe Biden w rozmowie z CBS przekazał, że Stany Zjednoczone będą broniły Tajwanu w przypadku chińskiej inwazji. 

Tajfun Nanmadol dotarł do Japonii. Prawie 10 milionów mieszkańców zostało wezwanych do ewakuacji 

W niedzielę (18.09) do wybrzeży Japonii dotarł tajfun Nanmadol, który teraz przesuwa się na północ. Wydano ostrzeżenia o porywach wiatru sięgających nawet 250 km/h, bezprecedensowo wysokich opadach deszczu, gwałtownych burzach i wysokich falach. Japoński rząd wydał nakaz ewakuacji dla regionów, na których mieszka około 9,7 miliona ludzi. Dziennikarze japońskiego nadawcy publicznego przekazali informację o 2 ofiarach oraz 69 osobach rannych. Z powodu tajfunu ponad 300 tys. gospodarstw domowych, głównie na wyspie Kiusiu, nie ma dostępu do energii elektrycznej. 

Starcia pomiędzy Tadżykistanem i Kirgistanem 

W środę (14.09) doszło do eskalacji napięcia na tadżycko-kirgiskim pograniczu. Między patrolami granicznymi obu państw miało dojść do wymiany ognia. Według doniesień zginąć miał jeden Tadżyk. Obie strony wzajemnie oskarżały się o sprowokowanie opisanego incydentu. Następnie sytuacja jeszcze bardziej się zaogniła, a władze obu państw zdecydowały o użyciu swoich wojsk. Pomimo doniesień na temat zawarcia zawieszenia broni, oba państwa oskarżały się o sprowadzanie na wspólną granicę dodatkowego sprzętu wojskowego. W sobotę (17.09) sytuacja się ustabilizowała, obie strony usiadły do negocjacji. Pomiędzy Kirgistanem i Tadżykistanem starcia zdarzają się co jakiś czas ze względu na nierozwiązane spory graniczne, podsycane także przez konflikty etniczne. Oba państwa ściśle współpracują z Rosją, która jak dotąd, poprzez swoje bazy wojskowe w tamtym regionie, odpowiadać miała za utrzymywanie spokoju. Co warte podkreślenia, według ukraińskiego wywiadu duża część rosyjskich oddziałów stacjonujących w państwach Azji Centralnej została jednak przetransportowana na Ukrainę w celu wsparcia rosyjskiej inwazji na ten kraj.   

Ukraińska kontrofensywa. Ciężkie walki w obwodzie chersońskim

Siły Zbrojne Ukrainy kontynuują swoją kontrofensywę w celu odzyskania okupowanych przez Rosjan terenów. Po dużych sukcesach strony ukraińskiej w obwodzie charkowskim, m.in. wyzwoleniu miast Izium, Kupiańsk czy Lisiczańsk, ofensywa w obwodzie chersońskim napotkała na silny opór strony rosyjskiej. Lakoniczne komunikaty przedstawicieli ukraińskich władz oraz wojska, a także oświadczenia Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej wskazują, że w obwodzie chersońskim rosyjskie siły okupacyjne były lepiej przygotowane niż w obwodzie charkowskim, gdzie według wielu doniesień, rosyjscy żołnierze uciekali z pola walki, pozostawiając za sobą sprzęt wojskowy. Jednak według amerykańskich oraz  brytyjskich raportów, pomimo rosyjskiego oporu, Siły Zbrojne Ukrainy dalej nacierają na pozycję wroga w okolicach Chersonia. Także w obwodzie charkowskim, pomimo dużych sukcesów oraz ważnych zdobyczy terytorialnych ukraińskiej armii, siły rosyjskie starają się atakować ukraińskie pozycje oraz ostrzeliwać szlaki zaopatrzeniowe. Według raportów Rosjanie w obliczu swojego niepowodzenia w obwodzie charkowskim starają się atakować ważne ukraińskie obiekty wojskowe oraz cywilne z powietrza. 

Członkowie Unii Europejskiej wycofali się z pomysłu wprowadzenia limitów cenowych na dostawy gazu z Rosji

Dziennikarze The Guardian, powołując się na jeden z unijnych dokumentów, do którego dotarli, przekazali, że Unia Europejska wycofuje się z nałożenia limitów cenowych na import rosyjskiego gazu. Na taki pomysł naciskały władze niektórych państw członkowskich, m.in. Polski, Francji czy państw bałtyckich, przekonując, że byłby to skuteczny środek zaradczy w walce z rosnącymi cenami surowców energetycznych. W odpowiedzi na doniesienia sugerujące możliwość wprowadzenia podobnego rozwiązania przez państwa członkowskie UE Władimir Putin zagroził, że zdecyduje wtedy o całkowitym odcięciu dostaw gazu do Europy. Władze takich państw, jak m.in. Słowacja, Węgry czy Austria sprzeciwiły się wprowadzeniu opisanych przepisów w obawie przed odpowiedzią ze strony rosyjskich władz. W wyniku braku jednomyślności, wszystko wskazuje na to, że pomysł upadł, a przedstawiciele UE w zamian mogą starać się wprowadzić specjalne podatki na ponadnormatywne zyski spółek energetycznych, które czerpią wymierne zyski z obecnej sytuacji. 

Szczyt Szanghajskiej Organizacji Współpracy. Spotkania Władimira Putina z Xi Jinpingiem oraz premierem Indii, Narendą Modim 

W piątek (16.09) w Samarkandzie w Uzbekistanie zakończył się szczyt Szanghajskiej Organizacji Współpracy, na którym doszło do spotkań na szczycie pomiędzy m.in. Władimirem Putinem a Xi Jinpingiem czy Narendrą Modim. Spotkanie liderów państw należących do SOW przyciągnęło uwagę całego świata, bowiem w obliczu ostatnich wydarzeń na świecie (rosyjska inwazja na Ukrainę, amerykańsko-chińskie napięcia wokół Tajwanu) mogło być postrzegane jako antyzachodnia manifestacja. W rzeczywistości większość przywódców wstrzymywała się jednak od jednoznacznych deklaracji, potępiających państwa Zachodu, podkreślając znaczenie dialogu. Największą uwagę przyciągnęło pierwsze od czasu rosyjskiej inwazji spotkanie Władimira Putina i Xi Jinpinga. Jeszcze przed rozmową, rosyjski prezydent w oświadczeniu przekazał, że rosyjskie władze wysoko cenią zrównoważone stanowisko naszych chińskich przyjaciół, jeśli chodzi o kryzys w Ukrainie oraz rozumieją ich pytania i zaniepokojenie. Było to pierwsze publiczne podkreślenie przez stronę rosyjską wątpliwości, które mogą mieć władze w Pekinie. Podczas rozmowy Putin wsparł chińskie stanowisko w sprawie Tajwanu oraz zaangażowania Stanów Zjednoczonych, podkreślając, że Rosja zawsze będzie trzymała się polityki jednych Chin. Xi z kolei wyraził swoje zrozumienie dla sytuacji, w której postawiona została Rosja. Pomimo zacieśnienia relacji rosyjsko-chińskich, Chińczycy poza wsparciem politycznym i propagandowym, dalej nie zdecydowali się złamać zachodnich sankcji nałożonych na Rosję i nie dostarczają jej sprzętu wojskowego. Z kolei podczas spotkania premiera Indii z prezydentem Federacji Rosyjskiej, Narendra Modi powiedział Władimirowi Putinowi, że dzisiejsza epoka nie jest epoką wojen. Putin z kolei odpowiedział, że zna stosunek indyjskiego premiera do konfliktu w Ukrainie oraz jego obawy, oraz że rosyjskie władze zrobią wszystko, żeby położyć im kres, jak najszybciej się da. Jednocześnie rosyjski prezydent stwierdził, że Rosja zrobi wszystko, aby jak najszybciej zakończyć konflikt w Ukrainie, jednak ukraińskie władze odmawiają negocjacji. Tym samym wydaje się, że szczyt w Uzbekistanie, tak jak i rozmowy Władimira Putina, nie przyniosły przełomu. 

Raport amerykańskiego wywiadu nt. funduszy, które rosyjskie władze miały przeznaczać na zagraniczne partie polityczne, m.in. w Europie Wschodniej

Departament Sprawiedliwości USA ujawnił raport, który wskazuje, że rosyjskie władze od 2014 roku przeznaczyły ponad 300 milionów dolarów na finansowanie zagranicznych partii, organizacji politycznych oraz przedsiębiorstw w celu zwiększenia swoich wpływów w krajach Europy Wschodniej, Afryki, Bliskiego Wschodu, Azji czy Ameryki Centralnej. W raporcie postawiono zarzuty o rosyjskie wpływy w ostatnich wyborach w Albanii, Bośni, Czarnogórze i wszystkich krajach Europy Wschodniej.

ONZ ostrzega przed nadchodzącym kryzysem żywnościowym 

Szef Światowego Programu Żywnościowego ONZ ostrzega, że świat stoi w obliczu globalnej sytuacji kryzysowej o bezprecedensowej skali. David Beasley przekazał członkom Rady Bezpieczeństwa ONZ, że nawet 345 milionów ludzi zagrożonych jest skrajnym niedożywieniem, a w efekcie tego śmiercią. Urzędnik przekazał, że jest to dwukrotnie wyższa liczba niż przed wybuchem pandemii COVID-19. 

Aresztowanie meksykańskiego generała, który ma być powiązany z zaginięciem 43 studentów 

Emerytowany meksykański generał, który był szefem jednej z baz wojskowych, został aresztowany w związku z zarzutami o powiązania z zaginięciem 43 studentów radykalnego kolegium nauczycielskiego na południu kraju w 2014 roku. Rola meksykańskiej armii w zaginięciu studentów pozostaje niejasna, bowiem nie ma wystarczających dowodów na potwierdzenie którejkolwiek z hipotez. Ich ciał nigdy nie odnaleziono. Rodziny zaginionych studentów od początku oskarżały armię, w szczególności żołnierzy bazy wojskowej w Iguala, o udział w tym incydencie, jednak dopiero w 2019 roku zezwolono na przeszukanie bazy. Teraz sprawę bada specjalna komisja, a aresztowanych zostało już kilkadziesiąt osób, w tym wielu byłych i obecnych wojskowych. 

W ukraińskim mieście Izium, które zostało wyzwolone w wyniku trwającej kontrofensywy ukraińskich sił, odkryto masowe groby 

W piątek (16.09) ukraińscy urzędnicy poinformowali, że w mieście Izium, które zostało niedawno wyzwolone spod rosyjskiej okupacji, odkryto masowe groby, w których pochowano ponad 440 ciał. Według doniesień, wśród ofiar są zarówno cywile, jak i ukraińscy wojskowi. Niektóre z nich miały być przed śmiercią torturowane lub też związywane. Według kolejnych doniesień może być to zbrodnia przeciwko ludzkości. Przedstawiciele czeskiego MSZ wezwali do utworzenia międzynarodowego trybunału, który miałby zbadać tę sprawę i skazać winnych tej zbrodni. 

Zapraszamy do zapoznania się także z zeszłotygodniowym podsumowaniem.

Źródło: Assoaciated Press, Reuters, Al-Jazeera, Taiwannews, The Guardian, BBC News, Bloomberg