Białoruś: w lutym referendum ws. nowej wersji konstytucji

Władze Białorusi opublikowały projekt nowej konstytucji, który zakłada ograniczenie liczby kadencji prezydenckich oraz poszerzenie uprawnień Ogólnobiałoruskiego Zjazdu Ludowego. W projekcie znalazły się również gwarancje dla byłych prezydentów, iż nie zostaną pociągnięci do odpowiedzialności w związku z działaniami podjętymi w trakcie sprawowania urzędu. Na luty 2022 roku zapowiedziane zostało referendum, które ma zdecydować czy nowa ustawa zasadnicza wejdzie w życie. 

Według nowego projektu jednym z najważniejszych organów władzy państwowej ma stać się Ogólnobiałoruski Zjazd Ludowy (WNS). Wśród prerogatyw Zjazdu znalazłoby się uznawanie ważności wyborów, wprowadzanie stanu wyjątkowego i wybieranie sędziów Sądu Najwyższego. WNS uzyskałby również prawo do usuwania ze stanowiska głowy państwa w przypadku łamania konstytucji lub ciężkich przestępstw. Procedura impeachmentu wymagałaby jednak zgody parlamentu oraz Sądu Konstytucyjnego. 

Ogólnobiałoruski Zjazd Ludowy istnieje już w obecnym stanie prawnym i jest nazywany przez władzę reprezentacją całego społeczeństwa. W rzeczywistości jest to organ grupujący delegatów wielu struktur przychylnych władzy i nie jest wybierany w wyborach powszechnych. Według projektu jego skład ma nie przekraczać 1200 osób. Struktura miałaby przejąć część uprawnień parlamentu i stać się najwyższym organem reprezentacji społeczeństwa. Kadencja WNS ma trwać 5 lat.

Projekt nowej konstytucji jest krytykowany przez opozycję. Zmiany zaproponowane przez władze nie zmienią faktycznej sytuacji politycznej na Białorusi. Wzmocnienie WNS, który nie będzie wybierany bezpośrednio przez obywateli, nie będzie krokiem ku społeczeństwu obywatelskiemu. Według Aleksandra Dabrawolskiego, doradcy Swietłany Cichanouskiej, zmiany sprawią, że niejasny system władzy stanie się jeszcze bardziej skomplikowany i nieczytelny. - Proponowany projekt konstytucji nie daje obywatelom realnego wyboru i nie prowadzi do rozwiązania kryzysu. To oszustwo, w które nikt nie uwierzy. 

Według projektu nowej ustawy zasadniczej liczba kadencji prezydenckich zostanie ograniczona do dwóch. W przypadku wakatu obowiązki prezydenta sprawować ma przewodniczący Rady Republiki, a w razie śmierci prezydenta z powodu zamachu lub aktu terrorystycznego ów przewodniczący ma stanąć na czele Rady Bezpieczeństwa. W takim wypadku Rada Bezpieczeństwa ogłosić ma bezzwłocznie stan wyjątkowy lub wojenny. 

Białoruskie media zwracają również uwagę, iż z nowej konstytucji usunięty jest zapis o neutralności wojskowej oraz jądrowej kraju. Ponadto pojawiają się słowa, iż małżeństwo to związek mężczyzny i kobiety. Władze państwowe mają być również odpowiedzialne za dbanie o zachowanie prawdy historycznej i pamięci o bohaterach narodowych z czasów Wielkiej Wojny Ojczyźnianej.

Projekt konstytucji został opublikowany na państwowym portalu Pravo.by.

Źródło: Belsat