Irańska współpraca w regionie pomimo sankcji

18. lipca 2015 r. okazał się być dniem przełomowym. Sześć mocarstw oraz Unia Europejska doszły do porozumienia, znanego jako JCPOA, gwarantującego zniesienie amerykańskich sankcji ekonomicznych i otwarcie Iranu na świat w zamian za kontrolę nad irańskim programem budowy broni jądrowej. Dostęp do światowych rynków finansowych oraz handlu uczynił z Iranu atrakcyjnego partnera biznesowego. Już rok 2016 zakończył się wzrostem PKB na poziomie +6,5% r/r (wobec -1,6% w 2015).

Jednakże 8. maja 2018 r. prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump podjął decyzję o jednostronnym opuszczeniu porozumienia, przywracając tym samym ekonomiczne reperkusje na Iran. Inflacja osiągała poziom 40%. Podstawowe dobra, np. jajka czy drób, gwałtownie zdrożały.

Wzmogło to niepokoje społeczne, których apogeum miało miejsce w maju 2019 r. Wtedy to odbyło się ponad 400 protestów. Teheran, Kerman, Ahvaz czy Mashhad pełne były sfrustrowanych Irańczyków. Konsekwencją decyzji amerykańskiej głowy państwa było również wycofywanie się zagranicznych biznesów z tego kraju. Za prowadzenie interesów w Iranie groziły surowe sankcje. Tym sposobem francuski koncern Total zmuszony został do porzucenia projektu zagospodarowania złoża Południowy Pars 11 (SP11), jako że amerykańskie banki obsługują 90% operacji finansowych przezeń wykonywanych. W roku 2019 BIZ w Iranie wynosiły 905,6 mln $, a w Polsce na koniec 2018 r. było to ponad 11 mld $.

Rok 2020 upłynął pod kątem pandemii wywołanej przez wirusa SARS-CoV-2. Również nie był to łatwy rok dla Irańczyków, jak i całego kraju. Już w styczniu zabito generała Ghasema Solejmaniego, dowódcę sił Ghods, bedącej w strukturach Korpusu Strażników Rewolucji.

Na polu gospodarczym jednak następowała poprawa. Mówi się o podwojeniu wolumenu eksportu ropy naftowej, której głównym odbiorcą są przede wszystkim Chiny. Nie maskowało to wszystkich problemów wewnętrznych, ale dawało nadzieję.

Dodatkowo irańska dyplomacja aktywnie działa na polu relacji bilateralnych w regionie. Mają miejsce spotkania z przedstawicielami Pakistanu, Turkmenistanu, czy Gruzji. Mówi się o utworzeniu Specjalnej Strefy Ekonomicznej w miejscowości Sarakhs dla rozwoju irańsko-turkmeńskiego handlu oraz dostępu do rynków Azji Centralnej czy, w drugą stronę, do Oceanu Indyjskiego. Irańska Ambasada w Aszchabadzie informuje o 300% wzroście wymiany handlowej między krajami, choć wpływ na to głównie ma luzowanie ograniczeń w przemieszczaniu się.

W grudniu prezydent Hassan Rouhani zainaugurował połączenie kolejowe Khaf-Herat, 225-kilometrowy odcinek poprawiający warunki transportu osób i towarów pomiędzy Iranem a Afganistanem. Dogodne położenie geograficzne, przebieg licznych, znaczących tras przez terytorium dawnej Persji (AH1, AH2, AH75) w momencie luzowania sankcji dają dobrą okazję na bycie krajem tranzytowym. Ponadto status obserwatora w Szanghajskiej Organizacji Współpracy oraz dobre relacje z Chinami sprawiają, że Teheran jest istotnym punktem na mapie Nowego Jedwabnego Szlaku.

Nowy prezydent USA, Joe Biden, którego zaprzysiężenie zaplanowane jest na 20 stycznia, podkreśla, że gotów jest usiąść do rozmów z irańskimi oficjelami pod warunkiem pełnego dostosowania się do ograniczeń jasno określonych w JCPOA z 2015 r.

źródło: en.irna.ir, forbes.pl, paih.gov.pl, geopoliticalfutures.com, tehrantimes.com