Wybory prezydenckie w Ugandzie

W czwartek 14 stycznia 2021 r. odbyły się wybory prezydenckie w Ugandzie. O fotel prezydencki ubiega się 11 kandydatów w tym jedna kobieta, Nancy Kalembe. Jednakże głównymi faworytami są obecnie sprawujący władzę, Yoweri Kaguta Museveni oraz o połowę od niego młodszy Robert Kyagulanyi Ssentamu, muzyk znany jako Bobi Wine.

Prezydent wybierany jest w Ugandzie absolutną większością głosów w głosowaniu powszechnym na 5-letnią kadencję. W przypadku nieuzyskania ponad 50% + 1 głosu, przeprowadzana jest II tura wyborów. Rozdział 142 ustawy o wyborach prezydenckich z 2000 r. stanowi, że kandydaci na prezydenta muszą być obywatelami Ugandy poprzez urodzenie i posiadać kwalifikacje parlamentarzysty. Limity czasowe dotyczące ilości kadencji zostały zniesione w 2005 r. Nadzór nad wyborami sprawuje Komisja Wyborcza Ugandy. 

Wybory odbyły się w prawie 35 000 lokalach wyborczych na terenie całego kraju. Zarejestrowanych do głosowania zostało około 18 milionów wyborców, jednak od rana napotkano na liczne problemy techniczne. Niektóre biometryczne czytniki do identyfikacji wyborców zawiodły, wskutek czego urzędnicy byli zmuszeni do manualnego rejestru osób, co znacznie spowolniło głosowanie w wielu miejscach.  

Dzień przed rozpoczęciem się wyborów ulice Kampali pełne były żołnierzy. Pojazdy wyposażone w karabiny maszynowe patrolowały główne części miasta, a helikoptery wojskowe i drony obserwowały stolicę, w której urządzano wiece popierające opozycję. Zakłócano je jednak atakami na rywali obecnego prezydenta oraz krytyków rządowych, a także na krajowe media i obrońców praw człowieka.

Ostatnie tygodnie w Ugandzie upłynęły pod znakiem represji i aresztowań, a tegoroczna kampania wyborcza była jedną z najbardziej brutalnych w historii kraju. Zablokowano dostęp do wielu portali społecznościowych i sukcesywnie tłumiono wszelkie demonstracje. W listopadzie co najmniej 54 osoby zostały zastrzelone przez siły bezpieczeństwa podległe rządowi, podczas protestów przeciwko jednemu z licznych aresztowań Wine’a. 

Gdy Museveni jako przywódca rebeliantów przejął rządy w państwie po wielu latach dyktatury, pokładano w nim wielkie nadzieje na zmiany i demokrację. W czasie swojej prezydentury zwalczał on jednak opozycję, a także wprowadził znaczącą poprawkę do konstytucji, aby pozwolić sobie na wielokrotną reelekcję. 

Pojawienie się nowego lidera opozycji Bobi’ego Wine’a zagroziło pewnej pozycji prezydenta. 38-letni piosenkarz, ale również prawnik i przewodniczący Platformy Jedności Narodowej (NUP), jest faworytem młodych, stanowiących większą część społeczeństwa. Podczas wyborów publikował on wszelkie nieścisłości związane z działaniami rządowymi na portalu Twitter. Jak wynika z postów Wine’a, zablokowano połączenia wychodzące i przychodzące w telefonach komórkowych kandydata i jego małżonki.

Stany Zjednoczone, UE, ONZ oraz liczne organizacje międzynarodowe wyraziły obawy co do uczciwości i przejrzystości wyborów. Unia Europejska odmówiła wysłania obserwatorów, uzasadniając tę decyzję doświadczeniami z poprzednich lat, gdy zgłaszane przez nich wykroczenia wyborcze były w Ugandzie ignorowane. W środę Stany Zjednoczone ogłosiły odwołanie dyplomatycznej misji obserwacyjnej po tym, jak zbyt wielu ich reprezentantom odmówiono pozwolenia na monitorowanie wyborów. Finalnie, podczas tegorocznych wyborów obecni byli jedynie obserwatorzy z Unii Afrykańskiej. 

Wine zapowiedział pokojowe protesty uliczne, gdyby Ugandyjczycy poczuli, że wybory zostały sfałszowane. Lider opozycji wezwał ich do licznego udziału w głosowaniu, przekonując, iż nie powinni obawiać się zastraszania przez władze. Museveni z kolei zasugerował, że Wine jest wspierany przez siły zagraniczne i przestępcze oraz ostrzegł swoich przeciwników przed wychodzeniem na ulice. 

Wyniki wyborów zostaną ogłoszone prawdopodobnie w sobotę wieczorem.

Źródło: BBC, theeastafrican, nytimes, twitter