Fuzja Bayera z Monsanto, czyli biotechnologiczny gigant

Niemiecki gigant farmaceutyczno-agrochemiczny Bayer sfinalizował w czwartek, 7 czerwca 2018, zakup amerykańskiego koncernu biotechnologicznego Monsanto za kwotę 66 mld euro. Tym samym stał się największą na świecie firmą zajmująca się pestycydami i nasionami.

 

W maju 2016 roku Bayer AG złożył ofertę przejęcia biotechnologicznego giganta Monsanto w wysokości 62 mld USD, odrzuconą jako zbyt niską. We wrześniu 2016 roku zarząd Monsanto zaakceptował trzecią ofertę przejęcia za kwotę 66 mld USD, z karą 2 mld USD w przypadku odrzucenia transakcji przez regulatorów.

 

Dwa lata po rozpoczęciu starań o fuzję, najważniejszą przeprowadzoną z zagranicznym przedsiębiorstwem przez niemiecką firmę, Bayer kupił akcje Monsanto po 128 dolarów za sztukę i wycofał je z Wall Street - wynika z komunikatu niemieckiego giganta farmaceutyczno-agrochemicznego.

 

Połączenie dwóch tak potężnych korporacji budzi zainteresowanie licznych urzędów antymonopolowych w krajach, gdzie są one obecne, czyli właściwie wszędzie. Jest to już zresztą oficjalnie największa pod względem finansowym fuzja korporacji multinarodowych w historii świata. Dlatego też Monsanto i Bayer obiecały wyzbyć się części swoich aktywów, aby nie stwarzać monopolu i z tego względu Bayer musiał przekazać niemieckiemu koncernowi BASF część swojej działalności agrochemicznej.

 

Bayer to firma, która znana jest głównie z produkcji leków, wynalazła m.in. aspirynę. Obecnie zatrudnia prawie 100 tys. ludzi, a jej obroty w zeszłym roku wyniosły 41 mld euro (48,5 mld dolarów).

 

Znak Bayera – koło z krzyżem w środku - jest rozpoznawalny na całym świecie. Wiele leków, barwników, tworzyw sztucznych, włókien, środków rolniczych zostało opracowanych po raz pierwszy w Bayerze. Oprócz aspiryny były to m.in. heroina (Bayer był jej pierwszym masowym producentem), używana jako środek przeciwbólowy i lek na kaszel, która została wprowadzona do obrotu w 1898. W 1935 jako pierwsze przedsiębiorstwo zaczęło sprzedawać sulfonamidy (a dokładnie Protonsil), w 1937 jego pracownicy opracowali poliuretan, który obecnie jest składnikiem wielu pianek syntetycznych, farb i klejów. Z mniej chlubnych wynalazków Bayera należy wymienić gaz musztardowy, czyli iperyt siarkowy (nazwa iperyt pochodzi od miejscowości Ypres w Belgii, gdzie w czasie I wojny światowej, 12 lipca 1917 został użyty bojowo po raz pierwszy), czy Cyklon B (stosowany w komorach gazowych podczas II wojny światowej).

 

Od 2002, po przejęciu Aventis CropScience, Bayer prowadzi też badania w zakresie środków ochrony roślin oraz biotechnologicznej modyfikacji żywności (materiał siewny). Dlatego też niemiecka firma zaczęła przyglądać się amerykańskiemu Monsanto i jego nasionom GMO, uodpornionym na najpotężniejsze pestycydy i herbicydy. Teraz, po przejęciu i rozpoczęciu integracji, na czele połączonego działu Crop Science z Monsanto stanie Liam Condon - członek zarządu Bayer.

 

Monsanto, które na początku XX wieku wprowadziło na rynek sacharynę, w latach 40. zajęło się agrochemikaliami. Rundup, będący flagowym herbicydem tej firmy, wprowadzono na rynek w 1976 roku, a pierwszą genetycznie zmodyfikowaną komórkę roślinną Monsanto opracowało zaś w latach 80. XX wieku.

 

Kontrowersje związane z niektórymi produktami Monsanto

 

- Aspartam, którego produkcję jako dodatku do żywności rozpoczęła firma farmaceutyczna G.D. Searle & Company, przejęta później przez Monsanto. Pod koniec lat 90. XX wieku opublikowano wyniki kilku badań, które sugerowały występowanie związków między spożywaniem aspartamu i chorób takich, jak nowotwór mózgu i układu limfatycznego. Nie ma jednak dowodów naukowych świadczących o tym, że aspartam powoduje nowotwory w ludzkim organizmie. Badania na dużych populacjach ludzi, jak i w przytłaczającej większości badań na zwierzętach, nie znalazły związku aspartamu z nowotworami. Podobnie inne zagrożenia dla zdrowia związane z używaniem słodzika, w obliczu dostępnego obecnie materiału naukowego, są uważane za minimalne lub nieistniejące.

 

- Czynnik pomarańczowy – produkowany m.in. przez Monsanto defoliant, stosowany przez Stany Zjednoczone podczas wojny w Wietnamie do niszczenia dżungli, zawierający znaczne ilości zanieczyszczeń w postaci polichlorowanych dibenzodioksyn (głównie TCDD) powstałych jeszcze na etapie produkcji.

 

- Polichlorowane bifenyle – produkowane m.in. przez Monsanto, od 1977 zdelegalizowane w Stanach Zjednoczonych z powodu właściwości rakotwórczych. W Unii Europejskiej można je stosować z ograniczeniami.

 

- DDT – produkowany m.in. przez Monsanto insektycyd wykorzystywany od lat 40. do początku lat 60. XX wieku. Obecnie DDT nie jest używany w krajach wysoko rozwiniętych z powodu jego trwałości i nagromadzania się w organizmach żywych. W krajach Trzeciego Świata w dalszym ciągu jest używany do walki z komarami roznoszącymi malarię.

 

Grupa Monsanto zatrudnia 20 tys. pracowników na całym świecie i generuje około 15 mld dolarów przychodów rocznie.

 

Monsanto krytykowane przez ekologów

 

Działalność na rynku genetycznie zmodyfikowanego ziarna siewnego, produkcja hormonu wzrostu bydła domowego oraz agresywny styl lobbingu spowodował, że Monsanto stało się jednym z najbardziej znienawidzonych przez działaczy ruchów antyglobalistycznych i ekologicznych koncernów międzynarodowych.

 

Firma nazywana jest czasami "Monsatan" lub "Mutanto" przez swoich przeciwników a żywność produkowana z użyciem technologii Monsanto określana jest terminem frankenfood (od Frankenstein i food - żywność). Swoich wrogów ma ze względu na GMO i glifosat, aktywny składnik Roundupu, którego rakotwórczość wykazuje część badań.

 

Organizacja pozarządowa "Friends of the Earth" (Przyjaciele Ziemi) połączenie obu gigantów nawała "diabelskim weselem" i ostrzegła, że wykaże czujność, niezależnie od tego, jakie nazwy zachowają etykiety produktów. Do zaprzestania stosowania Roundupu zobowiązał się ostatnio francuski rząd (bez uwzględnienia tego zakazu w prawie).

 

Fuzja - jak pisze agencja AFP - grozi zwiększeniem presji cenowej na rolników, a jedyną gwarancją sformalizowaną przez firmę Bayer, która będzie rozwijać środki ochrony roślin opracowane przez Monsanto, jest to, że nie będzie sprzedawać odmian GMO w Europie.

 

Zakup Monsanto przez Bayera to trzecia z megafuzji na rynku chemikaliów i nasion siewnych. W zeszłym roku doszło do fuzji działów rolniczych firm Dow Chemical i DuPont, które ostatecznie wejdą w skład nowej firmy o nazwie Corteva Agriscience. W zeszłym roku doszło też do sfinalizowanie sprzedaży za 43 mld dolarów szwajcarskiego producenta nasion i pestycydów - Syngenta - chińskiemu koncernowi China National Chemical Corp.